با نگاهی اجمالی به پیشرفت کشورهای توسعه یافته در می یابیم که تحولات عظیم فرهنگی ، اقتصادی و صنعتی آنان مرهون توجه خانواده و نظام آموزشی به مطالعه و پرورش ، رشد قابل توجه تیراژکتب و نشریات ،توسعه و تجهیز کتابخانه‏ها ، ایجاد فرهنگ مطالعه و تحقیق و اختصاص دادن بودجه کافی به امر پژوهش در کشورها می باشد . اما در کشور ما هنوز به مطالعه و پژوهش به عنوان یک نیاز مطرح دائمی نگاه نمی شود .

مطالعه ابزار اصلی افزایش سطح آگاهی تک تک آحاد جامعه است ولی در کشورها ، موانع عدیده ای بر سر رشد و نهادینه شدن فرهنگ مطالعه وجود دارد که در بلند مدت نتایج تأسف باری به همراه خواهد داشت . آمار نشان می دهد که میانگین تیراژ کتاب در ایران حدود 3000 جلد است . در برخی از استان ها تعداد کتب موجود در کتابخانه‏ها ی عمومی 1 کتاب برای 10 نفر است و هر ایرانی در شبانه روز 10 ثانیه مطالعه می کند و سهم هر فرد یک کتاب در سال می باشد .

اهداف پژوهش راهکارهای عملی جهت علاقه مند ساختن دانش آموزان و معلمان به مطالعه و تحقیق .

اهداف اختصاصی  

سؤالهای پژوهشی/ فرضیه های پژوهشی 

1- راهکارهای عملی جهت علاقه مند ساختن دانش آموزان سه دوره تحصیلی به مطالعه از دیدگاه آنان کدام است ؟

2- راهکارهای عملی جهت علاقه‏مند ساختن دانش آموزان سه دوره تحصیلی به تحقیق از دیدگاه آنان کدام است ؟

3 ـ راهکارهای عملی جهت علاقه مند ساختن معلمان سه دوره تحصیلی به مطالعه از دیدگاه آنان کدام است ؟

4- راهکارهای عملی جهت علاقه مند ساختن معلمان سه دوره تحصیلی به تحقیق از دیدگاه آنان کدام است ؟

متغیر های پژوهش برخی از متغیرهای پژوهش عبارتند از : دوره‏های تحصیلی ( ابتدائی , راهنمائی و متوسطه ) , علاقمند سازی دانش آموزان و معلمان به تحقیق و مطالعه .

جامعه ، نمونه آماری و روش نمونه گیری جامعه آماری این پژوهش دانش آموزان دختر و پسر سه دوره تحصیلی ( 17723 نفر ) و معلمان و دبیران مرد و زن هر سه دوره ( 1168 نفر ) می باشد. روش نمونه گیری خوشه‏ای و هدفمند می باشد که تعداد نمونه 120 دانش آموز و 40 معلم علاقه مند به مطالعه و تحقیق را شامل می شود.

ابزار اندازه گیری وسیله جمع آوری اطلاعات در این تحقیق روش مصاحبه می باشد که فرم مصاحبه شامل 20 سئوال باز پاسخ و 12 سئوال بسته پاسخ با طیف لیکرت بوده است .

جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات جمع آوری شده از روش آماری توصیفی و استنباطی استفاده شده که داده‏ها به صورت جدول توزیع فراوانی، درصد ، میانگین و خی دو خلاصه و بیان شده اند.

روش پژوهش روشی که در این پژوهش از آن بهره گرفته شده است روش تحقیق توصیفی از نوع پیمایشی می باشد .

یافته های پژوهش :

o      دانش آموزان دوره ابتدایی این راهکارها را جهت علاقه مندی آنها به مطالعه ذکر نموده اند :

ایجاد کتابخانه شخصی 85 درصد ، افزایش تعداد کتابخانه ها و تعداد کتب آنها 90 درصد ، تهیه کتب متناسب با سن و جنس برای دانش آموزان 75 درصد ، اختصاص ساعتی به مطالعه آزاد در کلاس درسی 85 درصد ضمن اینکه مادر ، پدر ، معلم ،کتابخانه مدرسه بیشترین نقش را در علاقه مندی دانش آموزان دوره ابتدایی به مطالعه دانسته اند .

o      دانش آموزان دوره راهنمایی این راهکارها را جهت علاقه مندی آنها به مطالعه ذکر نموده اند :

انجام مسابقات کتابخوانی ، تهیه کتب متناسب با سن و جنس دانش آموزان ، توجه به زیبایی جلد ، صفحات و تصاویر کتب 80 درصد ، پاکسازی کتابخانه از کتب بی استفاده و فرسوده 75 درصد ، در ضمن عواملی همچون نقش مادر ، پدر ، معلمان ، انجام مسابقات کتابخوانی در حد خیلی زیاد در علاقه مندی دانش آموزان دوره راهنمایی مؤثر بوده است .

o      دانش آموزان دوره متوسطه این راهکارها را جهت علاقه مندی آنها به مطالعه ذکر نموده اند :

85 درصد دانش آموزان دوره متوسطه معرفی کتب جدید و جالب توسط دبیران ، ارزانتر شدن قیمت کتب و مجلات را در علاقه‏مندی دانش آموزان دوره متوسطه به مطالعه مؤثر دانسته اند. گسترش فضای کتابخانه ، دایر بودن کتابخانه در تمام طول سال ، ایجاد نمایشگاه کتاب در مدرسه و خواندن بخشی از کتب غیر درسی در کلاس توسط دبیران را به میزان 75 درصد مفید دانسته‏اند . ضمن اینکه مادر و کتب غیر درسی در علاقه‏مندی آنها نقش خیلی زیادی ایفا کرده‏اند.

o      بیش از 70 درصد معلمان نیز عواملی چون : 

کاهش مشکلات اقتصادی ، افزایش کتابخانه ها و تعداد کتب آنها ، افزایش کتب جیبی و همراه ، انجام مسابقات کتابخوانی و ضمن خدمت را به عنوان راهکار در علاقه مندی معلمان به مطالعه و تحقیق بر شمرده اند .

پیشنهادها : ایجاد نمایشگاه کتاب در مدرسه توسط مربیان پرورشی ، جذابیت کتابخانه در ساعات و ایام مختلف سال ، عدم سختگیری در عضویت و امانت دهی کتاب ، وجود کتاب متناسب با سن و جنس دانش آموزان ، پاکسازی کتابخانه از کتب فرسوده و بی استفاده ، مسئولیت دهی به

دانش آموزان در اداره کتابخانه و نصب لیست کتب جدید در معرض دید بچه ‏ها توسط مسئولین کتابخانه‏ها .

کتابخانه ها و نمایشگاههای کتاب : ارائه کتب با ظاهر زیبا ، تخفیف ویژه جهت خرید کتاب به دانش آموزان ، ایجاد نمایشگاههای دائمی در شهرها و مناطق مختلف ، تنوع در مجلات و کتب، انجام مسابقات فرهنگی و هنری توسط مسئولین نمایشگاهها ، افزایش تعداد کتابخانه ها ، کتب آنها و ساعات کاری و سهولت در عضویت افراد توسط مسئولین کتابخانه‏ها .