ج) سطح ومحدوده اجرای پیشنهاد :     کلیه مدارس شهرستان مشهد ناحیه

دلایل ومشکلاتی که باعث ارائه طرح شده است :

1-بهبودرفتاردرسطح سازمان، کلاس ودرس  2-بهبودرفتاردر دانش آموزان ازطریق جلب مشارکت آنان دربازسازی حیاط ومحوطه بازی  3-بهبودرفتارازطریق بهبودروابط بین دانش آموزان 4-بهبودرفتاردانش آموزان ازطریق آموزش معلمان وبهبود جو مدرسه

شرح کامل پیشنهاد ونحوه ی اجرا :

آموزش و پرورش رسمی که امروزه نقش عمده ای درکشورها ایفا می کندوظیفه داردکه دگرگونی های عمیق درزندگی عمومی بوجودآورد تا زندگی اجتماعی را بهبود بخشد.

ازاین رو موسسات آموزشی اعم ازمدارس دبستان ،دبیرستان فقط رسالت ندارندکه در انتقاد دانستنیهای معلوم که دربرنامه آموزشی تعیین شده اند همت گمارند بلکه اینگونه موسسات وظیفه دارند دانش آموزان رابرای زندگی اجتماعی و رعایت مقررات انظباطی و همچنین پذیرش مسئولیت درمحیط مدرسه واجتماع بطورکلی آشنا سازند . آنهارابرای پذیرش مسئولیتهای آینده آماده سازند امروزه گسترش و توسعه حس انتقاد و قضاوت ، شکوفایی استعدادها،آگاهی برای زندگی اجتماعی وتقبل مسئولیتهای اجتماعی ،رسالت اساسی آموزش و پرورش را تشکیل می دهند .

زنگ تفریح جزیی اززندگی وبرنامه روزمره هرمدرسه وبراساس نظراکثردانش آموزان بهترین زمان مدرسه است .دراین فرصت کوتاه و پرهیجان دانش آموزان ازمحیط جدی وخشک کلاس با سروصدای فراوان به حیاط می ریزند.برخی با توپ بازی ،کشتی ،دویدن یا انجام فعالیت های پرهیجان دیگرانرژی جسمانی خود  را تخلیه می کنند.برخی دیگردست دردست هم یا درکنارهم راه می روند تا داستان های تمام نشدنی خود را برای یکدیگرنقل کنند.بعضی نظاره گرخاموش بازی های سایرین هستند وبعضی دیگرخشم وعقده های درونی خودرا با درگیری جسمانی یاخشونت کلامی برسرهمسالان یادانش آموزان ضعیف ترخالی کنند.

دراین تحقیق درمورد اثرات زنگ تفریح وتاثیرآن برروابط اجتماعی دانش آموزان وهمچنین اثرات مثبت ومنفی زنگ تفریح وهمچنین اثراتی که دربهبود رفتاردانش آموزان درسطح کلاس وسازمان دارد تحلیل وبررسی شده ودرپایان نیزبه جمع بندی اقداماتی که درزمینه بهبودکیفیت زنگ تفریح شده است می پردازیم  .

دوره نوجوانی دوره برخورد فعال با محیط اجتماعی است .دراین دوره وابستگی های خانوادگی کمرنگ می گردد.همانندسازی نوجوانان باگروه همسالان تقویت می شودوگروه گرایی به اوج خود می رسددراین دوره احراز هویت ،شخیصت طلبی ،استقلال جویی ،حمایت وهمدردی وکسب نقش های اجتماعی درنوجوانان موردتوجه است .

مدیران ومربیانی که بانوجوانان کارمی کنندبایدبه این نکته توجه داشته باشندکه این گروه نگران موقعیت اجتماعی خودهستندومایلنددرگروه همگنان خوداحساس ارزش کنند و زودتردرگروه بزرگسالان واردشوندودرمدرسه موردتوجه وتاثیرقرارگیرند.آنان همواره دربنداستقلال اخلاقی ، اقتصادی و فکری خود هستند و دوست دارند دربرنامه ریزی های مدرسه ومقررات آن موردمشورت قرارگیرندوشرکت داده شوند.

باتوجه به ویژگیهای اجتماعی نوجوانان وبه منظورتحکیم موقعیت اجتماعی آنان بایدبرنامه ها ، روشهای تدریس ،کیفیت روابط مربیان ومعلمان بویژه مدیران ومعاونان بادانش آموزان دوره راهنمایی به گونه باشدکه به رشداجتماعی آنان کمک کندوزمینه بروزلیاقت وقبول مسئولیت در امور خانه ومدرسه درآنان فراهم گردد.

زنگ تفریح هم فرصتی برای استراحت ورفع خستگی کودکان ونوجوانان وهم مهمترین وسیله اجتماعی شدن آنان به شمارمی رودوتجربیاتی که دانش آموزان درزنگ تفریح به دست می آورند می توانددرنگرش آنان نسبت به خودمدرسه وتحصیل اثربگذارد.بنابرین زنگ تفریح فرصتی است تا دانش آموزان گروه های سنی مختلف ضمن بازی گروهی باهم دوست شوند و به قول بلاچفورد : شبکه های مهم اجتماعی را درمدرسه ایجاد کنند .

درکشورمامدیرمدرسه نقش چندانی درمدیریت زنگ تفریح  برعهده ندارددرعوض نقش ناظم یامعاون مدرسه دراین زمینه کاملاً برجسته است .اومعمولاً باوضع مقرراتی که غالباً برای دانش آموزان توجیه نشده است مانند:توپ نیاورید،ندوید،کش بازی نکنید،روی زمین خط نکشید و ... سعی می کند ازتصادم ودرگیری دانش آموزان وبروزخشونتهای اجتماعی آنان به یکدیگرجلوگیری کند.

بعضی معاونین گاه باخط کش یاوسیله تهدیدکننده دیگری نیزبرا ی ترساندن  واحیاناً بقیه متخلفین  به همراه دارند ودرحالی که میان دانش آموزان قدم  می زنند مترصدند تا دانش آموزان پرخاشگر،بی انضباط ومتخلف رابه سزای اعمال خودبرسانند.

آنان عقیده دارندبااین که بسیاری ازدانش آموزان رفتارمعقولی درداخل کلاس هاازخودنشان می دهندامادرحیاط مدرسه بی انظباط ،خش وغیرقابل کنترل هستند.

درمورداثرات مثبت ومنفی زنگ تفریح وبررسی نظرات مهمترین عوامل ذینفع بعضی ازدانش آموزان ومعلمان، تحقیقاتی درکشور ماصورت گرفته است درحالی که این بخش اززندگی درمدرسه همانند سایر برنامه های آموزشی وپرورشی به خاطراثراتی که می توانددرزندگی عاطفی واجتماعی دانش آموزان داشته باشدنیازمندتوجه خاصی می باشد .

تحقیقات درزمینه زنگ تفریح وجنبه های اجتماعی زندگی درمدرسه دربسیاری ازکشورهای صنعتی پیشرفته به خصوص درانگلستان فراوان است .

پژوهش اسمیت و شارپ درموردآزارگری درمدرسه نشان می دهدکه بسیاری ازمعلم های انگلیسی به این دلیل که اکثردعواهاوابرازخشونت دانش آموزان به یکدیگراغلب درزنگ تفریح صورت می گیرد و این امرکه متمرکزکردن حواس دانش آموزان پس ازبازی شلوغ وپرهیجان زنگ تفریح دشوار است و نظرمثبتی در مورد این زنگ ندارندوترجیح می دهندکه زنگ تفریح کوتاه ترشود و یا حتی تغییر دردرس به  صورت چند تگ زنگ اعلام شود . گفتنی است که دراین کشورمسئولیت مراقبت از دانش آموزان درحیاط به هنگام زنگ تفریح به خوبی درمدارس ابتدایی به عهده معلمان مدرسه است که به نوبت این وظیفه راانجام می دهند.اتحادیه معلمان انگلیس درزمینه انظباط درمدرسه زنگ تفریح رابه عنوان مهمترین زمان بروزمسایل رفتاری ازقول معلمان نقل کرده است .

علیرغم نظرمعلمان ،نظرشاگردان درموردزنگ تفریح کاملاًمثبت است .نتایج تحقیقات نشان داده است که اکثردانش آموزان گروه نمونه بااین که ازحیاط مدرسه وفضای فیزیکی محوطه بازی خود ناراضی بودندزنگ تفریح رابه عنوان تجربه ای مثبت تلقی نموده اند.دلیل اصلی رضایت دانش آموزان اززنگ تفریح فرصتی است که این زنگ برای ایجاددوستی وانجام بازی های مختلف به آنهامی دهد امادانش آموزان دبیرستانی ازاین که دراین ساعت می توانندبادوستان خوددرمدرسه آزادانه درباره معلم هاصحبت کنندوازفشارهای کنترل بزرگسالان درامان باشنداظهاررضایت کرده اند.

بلاچفورد در زمینه  بررسی نوع بازی هایی که معمولاً درحیاط مدرسه انجام می شود نشان داده است که نوع بازی های دانش آموزان درمقاطع مختلف تحصیلی باهم تفاوت دارند.  به این معنی که دانش آموزان دوره ابتدایی بیشترعلاقمند به بازی های دسته جمعی وپرهیجان یعنی بازی هایی هستندکه محیط مدرسه رازنده وشاداب می کنددرحالی که دردانش آموزان دوره دبیرستان میل به بازی های گروهی تقلیل می یابد وتمایل  بیشتری به محبت وراه رفتن بادوستان پیدا می کنند.

البته به این معنی نیست که برای دانش آموزان دبیرستان اهمیت کمتری داردبرعکس این زنگ وسیله مهمی برای برقراری ارتباطات اجتماعی وتقویت دوستی هاست ازطرفی مشاهده بازی دانش آموزان درمدرسه نشان می دهدکه درهرمدرسه بازی های خاصی که درارتباط بافرهنگ وزندگی غیررسمی درآن مدرسه است رواج دارد.نقش بازی دردوره ابتدایی بیشترتسهیل برقراری رابطه اجتماعی است

درحالی که درسال های بعدی نقش آن حمایت وحفظ دوستیها می باشد که دراین حمایت به خصوص به هنگام امتحانات وآماده شدن برای ورود به زندگی اجتماعی پس ازدوران مدرسه باز می باشد.

بنابرین دوستی هایی که درزنگ تفریح پا یه گذاری می شوددرطول زندگی برای فرد ارزشمند خواهد بود وطبیعتاً  درمقابل نکات مثبت زنگ تفریح واثرات مهم  اجتماعی آن درمواقعی نیزکودکان ونوجوانان رفتاری منفی ازقبیل  سربه سریکدیگرگذاشتن ،اذیت کردن  وکتک کاری از خود نشان میدهند که این امربه خصوص درمدارس پسرانه بیشترمشهوداست .بااین که هدف شوخی های سبک زنگ تفریح وازنظرعاطفی برای دانش آموزان نارحت کننده باشد وبرپیشرفت تحصیلی وآرامش فکری آنان اثرمنفی گذارده محیط مدرسه رابرایشان تلخ وناگوارمی کند. وقوع این نوع  رفتارهای خشن نشان دهنده وجود روابط ناسالم بین همسالان می باشدروابطی که براساس سلطه جویی وسلطه پذیری شکل گرفته است . درموردچگونگی تغیراتی که دردهه اخیردرانگلستان درزنگ تفریح وبه خصوص درجهت کاهش زمان آن به دست آمده توسط بلاچفورد پژوهش صورت گرفته این تحقیق نشان می دهددلیل اصلی کاهش زنگ تفریح به منظورافزایش ساعات تدریس بوده است .یکی ازدلایل این امردرکشورفوق وجودرقابت بین مدارس ،توجه به نتایج امتحانات وگرایش به تقویت پیشرفت تحصیلی دانش آموزان است .

دلیل مهم دیگرکاهش زمان زنگ تفریح تمایل به پیشگیری مسائل رفتاری دانش آموزان بوده است .

بااینکه در5سال اخیربه خاطراستراتژی مختلف به کارگرفته شده درزمینه بهبهودرفتاردانش آموزان مدارس ابتدایی درمقایسه بادانش آموزان دبیرستانی رفتاربهتری داشته اند به طورکلی نظرمعلمان این بود که استانداردهای رفتاردرمدارس پایین آمده است .بی احترامی نسبت به بزرگسالان ومحیط ورفتارپرخاشگرانه بیشترشده وتعداددانش آموزانی که رفتارناشایست ازخودبروزمی دهندافزایش یافته است .

دراین تحقیق معلمان همچنین عقیده داشتندکه رفتاردانش آموزان درخارج ازمدرسه نیزدرمقایسه باسالهای گذشته بدترشده است .به طورمثال نظراغلب معلم هااین بودکه دانش آموزان دربازی های خودمثل سابق سازنده وخلاق نیستند.بسیاری ازآنان درحیاط بیکار می گردند وکارخاصی نمی کنند.

بازی های سنتی کاهش پیداکرده وسطح بازیها پایین آمده است وبه خصوص برای پسرهابازی نوعی نمایش قدرت درآمده است .بعضی ازمدیران پیشنهادکرده اندکه باید به دانش آموزان بازی های سنتی   فراموش شده آموزش داده شود.

ازتغییرات دیگرتغییروضع فیزیکی حیاط مدارس بود.به طورمثال توجه به امنیت دانش آموزان باعث شده که بعضی ازوسایل بازی درحیاط به خاطرخطرات احتمالی جمع شود.درمدارس دیگربه این دلیل که حیاط خالی ،خشک وجدی مدرسه می تواند خودعاملی برای بروزرفتارپرمشکل دانش آموزان باشد.اقداماتی  درجهت بهبودفضای فیزیکی مدرسه انجام داده اند.مثلاً ایجادیک محوطه سبز،نصب چندوسیله بازی و... ،نگرانی مدیران برای ایجادامنیت بیشتربعضی مدارس رابه کاهش بازی وایجادمحدودیت برای حرکت وفعالیت کشانده است .بااین که توجه به پیشرفت تحصیلی دانش آموزان باافزایش ساعات تدریس وکنترل رفتاردانش آموزان مفیداست اماطبیعتاً کاهش زنگ تفریح یعنی زمانی راکه دانش آموزان می توانندباتعامل وبازی بایکدیگربه صورت غیرمستقیم به کسب تجربیات اجتماعی ارزشمندبپردازندمحدودکند.این محدودیت به خصوص ازاین نظردارای عواقب منفی است که بسیاری ازکودکان ونوجوانان به علت زندگی درآپارتمان های کوچک ومحدودیت فیزیکی محیط زندگی فرصت تعامل وبازی باهمسالان خودراندارند.ازطرفی حمل ونقل بسیاری ازدانش آموزان بااتوبوس به مدرسه فرصت بازی بادوستان راازآنان می کیرد.لذا ضروری است برای کودکان ونوجوانان فرصت هایی به وجودآیدتازمانی رادرروزبتواننددرمحیطی آزادبه تعامل وبازی بایکدیگربپردازند. زنگ تفریح می تواندفرصت ارزشمندی برای تقویت مهارت های اجتماعی دانش آموزان واستقلال آنان ازبزرگسالان فراهم آورد. ازطرفی وجودمسایل انضباطی درزنگ تفریح این گرایش رادربعضی ازمدیران ومسئولین به وجومی آوردکه باکاهش این زمان یاکنترل بیشتردانش آموزان آرامش وامنیت بهتری رادرمدرسه تضمین نمایند.بدین ترتیب بزرگسالان مدرسه نقش مهمی برای رفع تضاد فوق به عهده دارند.