وی با مدیریت خود توانست در عمل نشان دهد که مدیریت اسلامی می تواند ، عملأ روابط انسانی را به بهترین وجه برقرار سازد .می توان گفت که رمز موفقیت ایشان در همین نکته نهفته است . امام (ره ) با تکیه بر آموزه های مکتبی ؛در ایجاد هماهنگی بین روابط انسانی و فراهم آوردن زمینه های رشد و خلاقیت استعداد ها و نیز به کار گرفتن درست و مشروع نیرو های انسانی و مادی در جهت پیشرفت جامعه ، بسیار قوی عمل کرد . اینک به ویژگی های مدیریتی ایشان می پردازیم .

ایمان به راه و اهداف

یکی از ویژگی های مهم مدیر مؤفق ، ایمان به درستی راه و حقانیت هدف است . اگر مدیری باور داشته باشد که راه و مقصدش حق است ، عاشقانه فعالیت می کند . در چنین شرایطی ، استعداد ها شکوفا می شوند و نتایج کار درخشان خواهد بود و هیچ مانعی نمی تواند مدیر را از کار خود باز دارد . امام (ره) از مدیرانی بود که به راه و هدف خود که جز اسلام و اجرای قوانین آن نبود ، ایمان داشت و رسیدن به آن را وظیفه و پیاده کردن برنامه ی خود را واجب و لازم می دانست . ایشان فرموده بود : « تمام مقصد ما ، مکتب ماست » و این هدفی مقدس بود که وی را برای تحمل مسائل و مشکلات آماده کرده بود .

ارتباط با مردم

به نظر تیلور ، پدر مدیریت علمی ، یکی از اصول مدیریت ، همکاری صمیمانه مدیر با کارکنان و ایجاد زمینه ی مشارکت آنان در اداره ی امور است . برای اطمینان از انطباق کار آن ها با اصول و موازین علمی ، بد یهی است که همکاری صمیمانه با کارکنان و شرکت دادن آن ها در امور سازمان در تشویق آن ها نقش بسزایی دارد و موجب شکوفایی استعداد ها ، پیش بردن کارها و ایجاد خلاقیت ها خواهد شد . همه ی این موارد تنها در صورتی میسر است که مدیر به کارکنان خود عشق و ایمان داشته باشد و به آن ها در انجام کارها اطمینان کند . ارتباط و علاقه ی امام (ره) با مردم به قدری استثنایی بود که می توان گفت علاقه ای عادی نبقود ، بلکه عشق بود . به تعبیر استاد مطهری ، امام (ره) به مردم خود ایمان داشت و این ایمان به صورت رابطه ای صمیمانه و تنگاتنگ بین او و امت تجلی کرده بود . امام (ره) خطاب به مردم فرمود : « می دانید که من نسبت به شما عشق می ورزم . شما بر من منت دارید . »  وی آنقدر برای مردم و رأ ی و فکر آ ن ها ارزش قائل بود که می فرمود ، این ها ولی نعمت ما هستند . تکیه گاه امام (ره) بعد از خدا مردم بودند . می فرمود : « عنایت خدا بود و شما مردم . من کاری نکردم .»

اخلاص

اخلاص ، از خود و خودی گذشتن و به خداوند متعال پیوستن است . در هر لحظه و حال ، رنگی جز خدای متعال وجود ندارد . فکر انسان و فعالیت بدنی او همه برای خدای متعال است . طبیعی است که اگر مدیری چنین باشد ، در حوزه ی مدیریت وی نه تنها خلافی انجام نمی گیرد ، بلکه بدون داشتن کوچک ترین پاداش دنیوی ، بی وقفه و با جان و دل به انجام وظیفه ی الهی خود می پردازد و هر گز به شکست و ناکامی فکر نمی کند ؛ زیرا در این راه ، هر قدم را موفقیت و پیروزی می داند . امام (ره) به عنوان یک مدیر به این نکته توجه داشت که اگر کاری برای خدا انجام دهد ، همواره خدا یاور او خواهد بود و موفقیت در انتظار اوست . یکی از رموز موفقیت امام ، اخلاص وی بود . او هدفی جز خدا نداشت .

شرح صدر

شرح صدر را می توان گسترده شدن نیروی مال اندیشی روح و روان . جامع ا لا طراف بودن انسان معنا کرد که در پرتو آن ، ظرفیت های بر خورد با حوادث در انسان متجلی می شود و انسان را از خود سری و شتاب زدگی در تصمیم گیری و اضطراب در حوادث و برخورد های خشم آلود و بی مورد باز می دارد .

این نعمت به هر کسی عطا شده باشد ، می تواند بسیاری از توانایی ها یی را که در اداره ی امور لازم است ، به دست آورد و از بروز مشکلات جلوگیری کند . امام (ره) نمونه ی اعلای شخصیتی با شرح صدر بود . تاریخ زندگی امام (ره) و روابط ایشان با دیگران همه گواه این معناست . یکی از زیباترین و ظریف ترین فرازهای زندگی امام (ره) همان شرح صدر وی بود . از جلوه های بارز این شرح صدر در حضرت امام (ره) ، برخورد گرم ، صمیمانه و عاشقانه ی وی با امت بود . بدون تردید این بخش از مدیریت امام (ره) و شرح صدر وی در برخورد با مسائل و مردم از عوامل بزرگ موفقیت ایشان به شمار می رود .

استقامت و بردباری

هر مدیری در دوره ی مدیریت خود ، طبعأ با ملایمات گوناگونی روبه رو می شود که اگر با آ  نها برخورد صحیح نکند ، چه بسا تمام تشکیلات را به هم بریزد . اسا سأ توانایی یک مدیر در برخورد با مشکلات معلوم می شود . در بسیاری از اوقات ، تنها راه حل معضلات بردباری و استقامت است ؛ زیرا سیلی که به جریان افتاده است ، نمی شود بدون نقشه جلو آن ایستاد و آن را مهار کرد . قر آن کریم می فرماید : « اگر صبر پیشه کنید و پرهیز کار شوید که ثبات و تقوا سبب نیرومندی و قوت اراده در کار هاست . حضرت امام (ره) بارها در برابر مشکلات که حیات انقلاب اسلامی را به خطر می انداخت و بسیاری از یاران او را نگران می کرد ، به تنهایی و با استقامت بی نظیر خود ایستادگی کرد و بدون کوچک ترین انحراف از مقصد انقلاب اسلامی ، امت را با سر افرازی از این مشکلات رهانید .

اطمینان خاطر

همان طور که برای مدیر صبر و استقامت در برابر نا ملایمات لازم است ، اطمینان خاطر داشتن و آرامش روحی ، در شرایط سخت نیز در موفقیت هر مجموعه بسیار مؤثر است . مدیر با تدبیر در شرایط دشوار ، با آرامش روحی خود موجب رفع نگرانی در اعضای مجموعه ی خود می شود . یکی از بارزترین صفات روحی امام (ره) به عنوان مدیر ، اطمینان خاطر ایشان بود . ایشان در فراز و نشیب ها حتی یک لحظه هم دچار ا ضطراب نشد و در هیچ حادثه ی تلخی ، هر قدر هم که سخت بود ، خود را نباخت . همیشه چهره ی مصمم و جدی ایشان موجب سکون و اطمینان خاطر دیگران می شد .

نویسنده ای مسیحی بعد از برگشت از ایران چنین نوشت : من با این که خیلی از شخصیت ها و سیاست مداران جهانی را دیده ام ، ولی تا به حال کسی را به اندازه ی رهبر انقلاب اسلامی ایران صمیمی و مطمئن ندیده ام . او در عین حال که رهبر مردمی انقلاب و خستگی ناپذیر است ، گویی دنیایی از آرامش و اطمینان او را همراهی می کند .

نتیجه گیری

در مورد مدیریت حضرت امام (ره) می توان گفت که پایه و اساس مدیریت ایشان و نیز ترسیم کننده ی مسیر و تعیین کننده مقصد ، اصول و مبانی اعتقادی وی بود . ایشان مقصدی جز مکتب نداشت . امام (ره) با مدیریت خود در عمل نشان داد که می توان بر مبنای ارزش های الهی ، الگو و طرح ارائه داد و مبتنی بر همان ارزش ها مدیریت کرد . برگ برنده و توان فوق العاده ی رهبری و مدیریت ایشان از همین ناحیه بود . ضامن موفقیت امام در حوزه ی مدیریت ، چیزی جز تزکیه ی نفس و خود سازی مکتبی نبود . مدیریت حضرت امام به عنوان نمونه ی بسیار مؤفق مدیریت می طلبد که الگوی مدیران قرار گیرد . مدیران می توانند با استفاده بیشتر از این الگو به خاطر داشتن نکات مثبت و قوت زیاد ، به مدیریت خود توان ببخشند . علاوه بر این ، الگو قرار دادن مدیریت امام ، به خاطر سادگی ویژه ی آ ن در دراز مدت ، از هزینه های کلان مدیریت های جامعه می کاهد و متقابلأ به بهره وری فزونی می بخشد . بالاتر از همه این که این گونه مدیریت می تواند موجب اتحاد و همدلی میان اعضای سازمان شود .

منبع : مجله ی رشد مدیریت مدرسه  اردیبهشت 1387