مشق خلاقیت
در طول سال تحصیلی شما چند بار اتفاق افتاده است که تکلیفی را با لذت انجام داده باشید؟ در هنگام انجام تکالیف آموزشی چه احساسی به شما دست میداده است؟
تا چه اندازه تکالیف به یادگیری عمیقتر شما کمک کرده است؟اکنون که در مقام معلمی تصمیم میگیرید و تکالیفی را برای دانشآموزانتان تعیین میکنید، چه تغییراتی در انتخاب، شکل و محتوای تکالیف نسبت به گذشته تحصیلی خودتان میکرده اید؟ آیا از رفتار، عملکرد و مناسبات دانشآموزان با تکالیف آموزشی رضایت دارید؟
قینا برای بهبود کیفیت فرایند یاددهی – یادگیری، شما هم با ما موافق هستید که رویکردهای نظام آموزشی نیازمند بازنگری، مهندسی مجدد و بالاخره غنیسازی برنامههای درسی از جمله تکالیف آموزشی و تجارب یاددهی – یادگیری است.
ماهیت فعالیتها و تجارب یاددهی – یادگیری، متاثر از رویکردهای انتخابی نظام آموزشی است. در این رابطه انتخاب رویکردهای جدید یاددهی – یادگیری که موجبات افزایش میزان تحقق هدفهای آموزش و پرورش و رشد مهارتهای زندگی، مهارت حل مسئله، تفکر انتقادی و خلاقیت را فراهم سازد و از سوی دیگر دانشآموزان تکالیفشان را با لذت انجام دهند، از اهمیت ویژهای برخوردار است.
در نمایشگاهی از طرحهای دانشآموزان، از مجید که طرح خود را ساخت آسانسور انتخاب کرده و فرایند اجرای طرح خود را برای بازدیدکنندگان توضیح میداد، سؤال کردیم، مجید چرا آسانسور؟ در حین ساخت با چه مسائلی مواجه شدی؟ چه کسانی د رحل مسائل به شما کمک کردند و از چه منابعی استفاده کردید؟ و پاسخهای مجید که توام با رشد چشمگیر اعتمادبه نفس و سایر توانمندیهای او (مهارتهای پژوهشی، مهارتهای مطالعاتی، مهارتهای کار با وسایل ، مواد، تجهیزات و...) بود، دیدنی و شنیدنی بود. از غرفه دیگر و از دانشآموز دیگری سوال کردیم. او در جواب گفت: آقا تا ریاضیام را نوشتم، پدرم انجام داد!
به نظر شما، در حال حاضر مدارس، معلمان، دانشآموزان و اولیای آنها در فرایند انجام تکالیف آموزشی چگونه عمل میکنند؟ عملکرد آنها تا چه حد میتواند خوب باشد؟ از طریق بهبود کیفیت تکالیف آموزشی به چه هدفهای دیگری میتوانیم دست یابیم؟ برای غنیسازی تکالیف آموزشی دانشآموزان چه باید کرد؟ بهبود عملکرد تکالیف آموزشی را چگونه میتوان کنترل و ارزیابی کرد؟ و بالاخره، دستاوردهای غنیسازی تکالیف آموزشی را چگونه میتوان به اطلاع گروههای ذینفع (مدیران، معلمان، دانشآموزان و اولیای آنها) رساند؟
در تکالیف برای رشد خلاقیت، دانشآموز مفاهیم و مهارتهای کسب شده در کلاس را با هم ترکیب و در یک راه، یا راههای جدید و متفاوت به کار میبندد.
تکالیف خلاق ممکن است به صورت کتبی یا شفاهی یا انجام کاری، یا حل مسئلهای خاص باشد. این نوع تکلیف، قدرت خلاقیت، ابتکار شخصی، قدرت تحلیل و خودرهبری را در دانشآموز پرورش میدهد.
معلمان با ارایه تکالیف خلاق، دانشآموزان را به ماورای کاری ترغیب میکنند که در کلاس درس آغاز شده است و آنان را به فعالیتهای انفرادی، یا تیمی و ابتکاری، ترغیب میکنند. به این نوع تکلیف کمتر میتوان به صورت یک تکلیف یک شبه، نگاه کرد.یکی از خصوصیات تکالیف خلاق، تمرکز بر تولید چیزهای جدید و بکر است نه انجام تمرینهای زیاد و تکراری.
تکالیف خلاق برمبنای یک مسئله یا یک طرح، طراحی میشوند و ممکن است دانشآموزان به طور انفرادی یا تیمی روی آنها کار کنند. ماهیت بدیع و نوآورانه این نوع تکلیف مانع از آن میشود که دانشآموزان از روی یکدیگر رونویسی کنند.