اقدام پژوهی:فعال سازی شورای معلمان

توصیف وضعیت موجود و بیان مسأله :
با 6 سال سابقه تدریس در مدارس ابتدایی ،امسال با 5سالی که در روستاهای شهرستان سرخس مدیر بوده ام ششمین سالی است که در پست مدیریت مدرسه مشغول به کار می باشم یکی از وظایفی که برعهده ی مدیران مدارس می باشد تشکیل شورای مدرسه و انجمن اولیا و مربیان مدرسه است . به نظر اینجانب از بین شوراهای یاد شده ،شورای معلمان مهمترین و اثربخش ترین آنها می باشد که متأسفانه در حال حاضر شوراهای معلمان مدارس کشور از پویایی لازم برخوردار نمی باشد.یکی از مشکلاتی که در طی سال های تدریس و خصوصا امسال- به دلیل برعهده گرفتن پست مدیریت – با آن مواجه شده و سایر مدیران نیز با آن دست به گریبان هستند فعال نبودن شورای معلمان و عدم مشارکت تمام اعضا و بی انگیزگی و علاقه مند نبودن آنها به ادامه این جلسات می باشد . در هر جلسه از شورای معلمان احساس کردم که همکاران تمایل زیادی برای شرکت در این جلسات ندارند و با بی میلی نظرات خود را بیان می کنند. برخی گوشه گیری و سکوت در جلسات را پیشه می کردند و برخی درباه ی تصمیمات نظری نمی دادند و بعضی نیز تمایل داشتند جلسه هر چه سریع تر به پایان برسد بنابراین تصمیم گرفتم علل این امر را پیدا کرده و اطلاعاتی را جمع آوری کنم .

گردآوری اطلاعات :

برای اینکه بتوانم درباره ی مشکلی که با آن روبرو شده بودم جوابی پیدا کنم تصمیم گرفتم با مطالعه و تحقیق و بهره جستن از مشورت و مصاحبت با همکاران و نیز مدیر شیفت مخالف که ازسابقه مدیریتی بیشتری برخوردار بود بر اطلاعات خود اضافه کنم در این راستا با مطالعه دقیق بخشنامه ها ، دستورالعمل ها ،آیین نامه ها و مجلات و ماهنامه های آموزشی علی الخصوص ماهنامه ی آموزشی رشد مدیریت مدرسه به اطلاعات مناسب و نکته های کاربردی در برگزاری شوراهای کارآمد معلمان برخورد نمودم که برای من بسیار آموزنده بود . در ادامه جلسه ای را با حضور کلیه همکاران تشکیل داده و موضوع را با آنها در میان گذاشتم و از آنها سؤال کردم که چرا آنها در جلسات روحیه ی کافی ندارند و به صورت مؤثردر این امر مشارکت نمی نمایند ؟از آنها تقاضا نمودم نظراتشان را درباره ی این موضوع و فعال نبودن آنها در بحث ها و امور مرتبط با شورا بیان نمایند .

تجزیه و تحلیل داده ها :

پس از مطالعه ی منابع یادشده و بحث و تبادل نظر با همکاران ، اطلاعات حاصل از این فرایند مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت علل فعال نبودن شورای معلمان تا اندازه ای مشخص و نکاتی که باید در تشکیل و اداره ی جلسات شورای معلمان مورد نظر قرارگیرد تعیین گردید :
نداشتن تجربه مدیر در امر مدیریت ،تشکیل و برگزاری جلسات
آشنا نبودن اعضای شورا با تمامی وظایف شورای معلمان و فواید واثرات این شورا
یکنواخت و تکراری بودن موضوعات جلسه و شیوه ی اداره ی جلسه
مشخص نبودن زمان و ساعت شروع و خاتمه جلسات قبل از برگزاری
مشخص نبودن فهرست برنامه های شورا و در اختیار قرار ندادن آنها به شرکت کنندگان قبل از برگزاری
کیفی نبودن جلسات و نداشتن بار علمی .
عدم تقسیم وظایف ومسؤولیت ها بین شرکت کنندگان

ارائه راه جدید :

با مطالعه بر روی این موضوع دریافتم که جلسات شورای معلمان می تواند به منظور تحقق یکی از اهداف چهارگانه ذیل تشکیل شود :
اطلاع رسانی
آموزش
تصمیم سازی
تصمیم گیری
یکی از دلایل عدم پویایی شورای معلمان مدرسه ی ما – شاید مانند سایر مدارس – این بود که جلسات بیشتر صرف اطلاع رسانی می شد و آموزش و تصمیم سازی و تصمیم گیری در این شورا ها جایگاه مناسبی نداشت. بنابراین با مطالعه در ارتباط با حوزه ی وظایف و توان شورای معلمان در حیطه ی اهداف چهار گانه یاد شده درصدد بر آمدم تا در جلسات شورای معلمان علاوه بر اطلاع رسانی به آموزش ،تصمیم سازی و تصمیم گیری اهمیت بیشتر داده تا شورای معلمان از یکنواختی و تکراری شدن موضوعات خارج شود .برای اینکه همکاران با انگیزه بیشتر در شورای معلمان حضور یافته و به ایفای نقش بپردازند تصمیم گرفتم به نظرات و پیشنهادهایی همکاران اهمیت داده و تا حد امکان آنها را عملی کنم .

اجرای طرح جدید :

اولین قدم در پیشبرد اهداف این پژوهش افزودن بر اطلاعات خود از طریق مطالعه آیین نامه ها ومجلات و ماهنامه های رشد مدیریت مدرسه ، فصلنامه های تربیت و پیوند و مشورت با مدیران مدارس بود . در گام بعدی تصمیم گرفتم کارکنان را با وظایف شورای معلمان که در آیین نامه اجرایی مدارس به تفصیل شرح داده شده آشنا کنم و فواید شورای معلمان را بیان کنم و با همدیگر آنها را تشریح و به بحث و تبادل نظر بپردازیم و برای اینکه جلسات از یکنواختی و تکراری شدن موضوعات خارج شود ،غیر از جلساتی که ماهانه تشکیل داده می شد ، جلسات فوق العاده ای نیز برای امور اطلاع رسانی ،آموزش، تصمیم سازی و تصمیم گیری برگزار نمودیم هر گاه برای معلمین در امر تدریس ، محتوای کتابهای درسی ، آموزش دانش آموزان ،اداره ی کلاس و … مشکلاتی پیش می آمد جلسات فوق العاده برگزار می نمودیم و از تجربیات همکاران دیگر در حل این مسأله استفاده می کردیم . برای تصمیم سازی و تصمیم گیری در شورای معلمان ،در ارتباط با دستورالعمل ها و تصمیم هایی که از سوی اداره برای امور مختلف مدارس ارسال می شد،نشست های مشورتی با کارکنان برگزار نموده و آنان را برای تصمیم گیری در امور و مسائل جاری آموزشگاه ترغیب می کردیم تشکیل این جلسات باعث شد که از بحث در مورد موضوعات تکراری ،سطحی و خسته کننده که در سابق برگزار می نمودیم کاسته شده و کارکنان را در ارتباط با تشکیل جلسات ،موضوعات و مسؤولیت های آن مشارکت پذیرتر نمایم .یکی از این راهکارها این بود که موضوع ،زمان و ساعت شروع وخاتمه ی هر یک از جلسات را 4 الی 5 روز قبل از تشکیل آنها مشخص نموده و در اختیار کارکنان قرار دادم تا آنها بر روی موضوعات مطالعه ،تفکر و زمان بندی و برنامه ریزی نمایند این کار باعث می شد بر رغبت و انگیزه ی همکاران افزوده شود همچنین جلسات شورا رأس ساعت مقرر شروع و خاتمه می یافت و زمان آن زیاد طولانی نمی شد تا باعث خستگی همکاران شود در ضمن تا جایی که امکان داشت از گذاشتن جلسات در روزهایی که بعد از آن تعطیلی وجود داشت خودداری نمودم . برای تنوع جلسات و خارج شدن از یکنواختی گه گاهی مکان جلسه را تغییردادم و به عنوان مدیر مدرسه و اداره کننده ی جلسه زودتر از سایرین در جلسه حضور می یافتم قبل از برگزاری جلسات درباره ی موضوع مورد بحث مطالعه می کردم تا بتوانم ضمن اداره ی جلسه ،برای ارائه نظریات دیگران فرصت های مناسبی را ایجاد کنم . از بحث های مطرح شده یادداشت تهیه می کردم با برخورد خوب ،حوصله ی زیاد و بی طرفی جلسات را برگزار نموده وبه نظریات افراد توجه کامل داشتم .برای تنوع جلسات و مشارکت بیشتر همکاران گهگاه مسؤولیت برگزاری و اداره ی جلسات را به آنان محول می کردم و وظیفه ی نوشتن صورت جلسه و پیگیری مصوبات را بین همکاران تقسیم می کردم .

گردآوری اطلاعات ( شواهد 2 ) :

در جلسات اخیر شورای معلمان از رفتارها و اظهار نظرهای همکاران پیدا بود که تغییر و تحولی در آنان بوجود آمده است برای نمونه کلیه ی همکاران دستور جلسه را از قبل مطالعه نموده با آگاهی لازم در جلسه شرکت می کردند و فعالانه در بحث ها مشارکت داشتند با مطالعه علمی درباره ی مطلب یا موضوعی که به عهده گرفته بودند مطالب غنی و پر محتوایی ارائه می دادند قبل از شروع جلسه در محل حضور پیدا کرده و نظم را رعایت می کردند . برای اینکه مشخص شود روش های به کار گرفته شده در فعال و پویا نمودن شورای معلمان مؤثر بوده یا نه تصمیم گرفتم نظرات همکاران را در ارتباط با انجام راه کارهای جدید که اکثرا توسط خود آنان اتخاذ شده بود جویا شوم . برخی از نظرات آنها به شرح ذیل است :
افزایش اطلاعات مدیر و استفاده از تجربیات سایرمدیران باعث شده که بتواند ضمن اداره ی جلسه برای ارائه نظریات دیگران فرصت های مناسب را ایجاد کند .
کارکنان با مطالعه و آگاهی یافتن درباره ی وظایف و فایده ی شورای معلمان دریافتند که این مکان محل خوبی برای شناخت ،ارائه راه حل و ایجاد روحیه ی همکاری بین کارکنان مدرسه ،تبادل اطلاعات ، بازگو کردن ،تجزیه و تحلیل و بررسی اهداف و مشکلات مدرسه است و عامل مهمی برای افزایش معلومات و مهارت های معلمان است.
اهمیت دادن و توجه یکسان به اهداف چهارگانه تشکیل شورای معلمان باعث اجتناب از یکنواختی و تکراری شدن موضوعات جلسه گردیده است .
اطلاع از زمان و موضوع جلسه باعث شده با مطالعه ی عمیق و علمی ، خود فعالانه در جلسات شرکت نمایند و به بار علمی جلسات بیفزایند .
دخالت دادن کارکنان در امور جلسه باعث افزایش روحیه ی مسؤولیت پذیری و آگاهی های آنان شده و نسبت به پیگیری موضوعات مصوب مشارکت بیشتری از خودشان نشان می دهند.
شواهد و بیانات جمع اوری شده در این مرحله نشان می داد که راه کارهای پیشنهادی مناسب بوده و بر فعال سازی و پویایی جلسات شورای معلمان آموزشگاه افزوده و رضایت همکاران را جلب کرده است .

نتایج :