مدرسه و تعالیم مدرسه ای باید منجر به تربیت شهروندانی متعادل، سالم و توانمند شود. سلامت روان ملی (اجتماعی) در گرو شجاعت فکری، احساس مسئولیت و متعاقب آن پیشرفت در علوم و هنر و بالاخره کیفیت زندگی روزانه است. ارتقا بخشیدن به کیفیت زندگی روزانه مستلزم آموزش مهارت زندگی و پیوند دادن زندگی با آموزش های مدرسه ای و استفاده از هوش چندگانه در فرآیند یادگیری می باشد. هم چنین برای ارزشیابی و اطمینان از دستیابی به اهداف فوق ما نیازمند روش هایی از سنجش و ارزشیابی هستیم که به هر دانش آموز به دیده ی حرمت نگاه کند، موهبت های طبیعی و انسانی او را بیشتر از آزمون های سنتی نشان دهد، بازخورد مثبت و تکالیفی رشد دهنده به او ارائه کند و باور داشته باشد که هر دانش آموز قابلیت رشد و پیشرفت مداوم را دارد. باید عمیقاً باور داشته باشیم که هر دانش آموز قابلیت رشد و یادگیری را دارد به شرط آن که :
- ابزار سنتی ارزشیابی را که بدون توجه به تفاوت های فردی، به دنبال یافتن نقطه ضعف هاست، رها کنیم.
- بستر مناسب برای حذف فرهنگ بیست گرایی فراهم نماییم و به استقبال تغییر ارزشیابی از کمی به کیفی و توصیفی برویم.
برخی از فواید ارزشیابی:
- کاهش اضطراب و تنش ناشی از شرکت در امتحانات مکرر و پایانی
- کاهش رقابت های نامناسب برای کسب نمرات بالاتر
- کاهش حساسیت والدین، فراگیران و آموزگاران به نمره
- کاهش فشار والدین بر فرزندان برای کسب نمرات ممتاز
- فراهم نمودن زمینه ی مناسب برای حذف حاکمیت مطلق امتحانات پایانی در تعیین سرنوشت تحصیلی فراگیر
- ایجاد فرصت اصلاح برای فراگیران و آموزگاران جهت رفع کاستی های فرآیند یادگیری
- ارائه ی بازخوردهای پیوسته از جریان یادگیری به فراگیران به صورت توصیه های مکتوب و شفاهی
- بهبود فرآیند یاددهی- یادگیری و ...

اگر شیوه های یاددهی، یادگیری متنوع و متناسب با نیاز وعلایق دانش آموزان نباشد ما به اهداف ارزشیابی توصیفی دست نخواهیم یافت.استفاده از هوش هیجانی این امکان را به معلم می دهد که بیشترین بهره را از مشارکت وتعامل دانش آموزان در کلاس داشته باشد.دانش آموز دریایی از عاطفه واقیانوسی از هیجان است .درپاره ای از کلاس ها به علت مسدود شدن جریان عاطفی و واکنشهای هیجانی دانش آموز جریان فکری و اندیشه ای او نیز منع و مسدود می شود در چنین کلاسی کسالت ، خستگی، عدم تمرکز و حواس پرتی، انتقال یادگیری ناقص و فقر در نوآوری و نواندیشی موج می زند .در این رابطه باید بدانیم که واکنشهای روحی دانش آموزان حالت انبوه ودسته جمعی دارد. یعنی اگر عاطفه و هیجان او منع شود بسیاری از کارکردهای روحی دیگر او نیز متوقف می شود و اگر عاطفه و هیجان او تحریک گردد و سایر توانمندی ها وقدرت های روحی اونیز تحریک خواهد شد معلمان دارای قدرت هوشی و مدیریت آموزشی بالا هیچگاه هراسی ندارند از این که با طوفان عاطفه و هیجان تحریک شده کلاس چه می توان کرد. در اصل ترس از تحریک عاطفی و هیجانی کلاس و دانش آموز برای معلمان و مـــدیرانی مطرح می شود که مهارت لازم ، دانش فنی مورد نیاز و ارتباط موثر با کلاس و مدرسه را ندارند. به جای ارتقا سطح دانش و بینش خود درکار ، موجب کاهش سطح عاطفه و هیجان کلاس و مدرسه می شوند چرا که مدرسه ی کم هیجان را بسیار ساده می توان کنترل کرد. ولی کلاس یا مدرسه پرهیجان و عاطفی را باید با صرف انرژی، وقت بسیار بالاتر کنترل کرد و هدایت نمود ولی ارزش در این است که ما اصالت های ذاتی و درونی دانش آموزان جامعه خودمان را پرورش دهیم نه اینکه اصالت ها و خصلت ها را سرکوب کرده و منع نماییم .دانش آموزی که هیجان و عاطفه اش در کلاس به حرکت در آید با شور و شوق بیشتری به آموختن و یادگیری می پردازد تا دانش آموزی که در خود فرو رفته. پیکر تراش مشهوری اعتقاد دارد که بدون وجود هیجان هیچ اثر هنری آفریده نخواهد شد. خوشبختانه تعداد زیادی از معلمان ما به علت پرورش یافتن در فرهنگ غنی و پربار خودمان با چنان مهارت و دقتی می توانند هیجان دانش آموزان ابتدایی را تحریک کنند که شایسته تقدیر و ستایش هستند این معلمان شیوه بیان ، طریقه ی ارتباط غیر کلامی با روش حل مساله بیان نکته ها وخاطرات لذت بخش را به صورتی در کلاس مورد استفاده قرار می دهند که کل کلاس سرشار از شادمانی خوشحالی و هیجان می گردد. چنین دانش آموزانی همانند پرندگان زیبایی هستند که با خوشحالی پرواز لذت بخش را تجربه کرده اند.

ارزشیابی معتبر به همراه آموزش معتبر امکان پذیر است
علمای فن آموزش و ارزشیابی معتقدند که قبل از این که معلم در طراحی یک سیستم ارزشیابی معتبر بکوشد، باید شیوه ی آموزش خود را اصلاح کند. آنان معتقدند که تنها زمانی معلم می تواند به شیوه ی معتبر ارزشیابی رو کند که شیوه ی آموزش او اعتبار داشته باشد. آنان برای چنین آموزشی ویژگی های زیر را قایل اند:
1- آموزش باید با پژوهش همراه باشد :
دانش آموز هنگامی که عملا تحقیق می کند ، در ساخت مفاهیم سهیم می شود مثلا دانش آموز در درس تاریخ با کار پژوهشی خود بر اساس منابع معتبر می تواند خود عقاید جدیدی کسب کند که گاه ممکن است با عقاید و باورهای جامعه متفاوت باشد.
2- آموزش باید سعی در تلفیق داشته باشد آموزش دانش های مجزا و قطعه قطعه به دانش آموز باعث می شود تا اونتواند از آموخته ها در زندگی روزمره خود که کاربرد تلفیقی آموخته ها را می طلبد استفاده کند، درست همان طورکه آموختن کلمات یک جمله به دانش آموز اورا در جمله سازی وکاربرد آن کلمات توانا نمی کند .

ادامه مطلب...

مدتی است که در محافل تربیتی کشور، به ویژه در مدارس موضوع ارزشیابی توصیفی بسیار مطرح و مورد بحث قرار می گیرد. برخی از سیاست گزاران، صاحب نظران و مدیران و معلمان دوره ی ابتدایی آن را رویکردی مطلوب و سازنده در ارزشیابی تحصیلی تلقی می کنند. بررسی ها هم نشان گر آن است که ارزشیابی توصیفی آثار مثبت بر محیط یاد دهی- یادگیری دارد. لکن پاره ای از این نتایج و نو بودن این پدیده در نظام ارزشیابی کشورمان، تقاضای اجتماعی قابل توجهی را در نظام آموزشی به همراه داشته است. این تقاضای اجتماعی هر چند نقطه ی مثبت برای ایده ی ارزشیابی توصیفی محسوب می شود؛ اما به صورت بالقوه خطری نیز محسوب می شود که تصمیم گیران در سطوح مختلف مدیریتی باید به آن کاملاً توجه نمایند. زیرا در دوره ی گذر از نگاه سنتی به ارزشیابی به نگاه جدید ارزشیابی تحصیلی هستیم. سرنوشت پدیده ی ارزشیابی توصیفی به اشاعه ی درست و منطقی آن بستگی دارد. اندیشه های نوآورانه نباید سطحی باشد و رهبران آموزشی (مدیران مناطق و سازمان ها) باید در امر اشاعه ی ارزشیابی توصیفی به الزامات آن توجه کنند.
منظور از الزامات ، پیش نیازها و بسترهای مناسب برای حضور و تحقق واقعی نوآوری درکلاس و مدرسه است. درعین حال از این نکته نباید غافل شد که ارزشیابی در کوره راه اجرای آزمایشی است و برای تبدیل شدن به یک الگوی بومی مناسب نیاز به دقت واهتمام کلیه معلمین، مدیران ، والدین و ... دارد. خطر سطحی نگری و عدم دقت در اجـــــرا آسیب و آفتی است که نباید آن را دست کم گرفت .
منظور از سطحی نگری ، تبدیل شدن ارزشیابی توصیفی به یک قالب و فاقد اثر در کلاس است . اصولاً با حضور پدیده های جدید این امکان وجود دارد که آگاهی به مثابه ابزاری لوکس و تبلیغی تبدیل شود؛ و مشکل از همین جا شروع می شود زیرا در این شکل از اشاعه نوآوری ، ارزشیابی توصیفی عمدتاً در استفاده از چند ابزار مانند کارنامه ی توصیفی، چک لیست ، پوشه کار و .... خلاصه می شود .در حالی که پیش شرط تحقق ارزشیابی توصیفی مهارت هایی است که مجریان طرح بایستی به آن وقوف داشته باشند.
- مهارت مدیریت پوشه ی کار وتحلیل اطلاعات آن
- مهارت فهرست وارسی و به کارگیری آن

ادامه مطلب...

1 - اصلاح،بهبود و ارتقا فرایند یاد دهی – یاد گیری در کلاس ، مدرسه ،مراکز مکمل مدرسه و خارج از آن به ویژه از طریق افزایش تعامل مؤثر و سازنده بین معلم و دانش آموز.
2- شناسایی و پرورش استعدادها ،توانایی‌ها و علایق دانش آموزان با تکیه بر استعداد‌های برتر هر یک از آنان
3- توجه و کمک به رشد متعادل و همه جانبه‌ی شخصیت دانش آموزان
4- آگاه ساختن دانش آموز و اولیا وی از فرآیند پیشرفت تحصیلی – تربیتی و جلب مشارکت آنان در بهبود عملکرد دانش آموز
5- تقویت انگیزه‌ی یادگیری و پرورش استعداد‌های برتر دانش آموزان از جمله خلاقیت و نو آوری و ایجاد مهارت خود ارزیابی در دانش آموزان.
- ارزشیابی پیشرفت تحصیلی- تربیتی در دوره‌ی ابتدایی به صورت تکوینی در طول سال تحصیلی بر اساس اهداف برنامه‌ی درسی هر پایه انجام می‌پذیرد. در این ارزشیابی معلم و مربی با استفاده از ابزارهای مختلف از جمله آزمون‌های عملکردی ،کار پوشه ،مشاهدات ،درس پژوهشی و پروژه ،اطلاعات لازم را در زمینه فعالیت‌های داخل و خارج از کلاس و مدرسه و مراکز مکمل مدرسه از دانش آموزان اعم از فردی با گروهی جمع آوری می‌کند تا باز خورد به موقع و مناسب را به ایشان ارائه نماید.
- گزارش نتایج ارزشیابی پیشرفت تحصیلی – تربیتی دانش آموزان در طول سال تحصیلی و در زمان قابل ارائه می‌باشد.

اگر شیوه های یاددهی، یادگیری متنوع و متناسب با نیاز وعلایق دانش‌آموزان نباشد ما به اهداف ارزشیابی توصیفی دست نخواهیم یافت.استفاده از هوش هیجانی این امکان را به معلم می دهد که بیشترین بهره را از مشارکت وتعامل دانش آموزان در کلاس داشته باشد.دانش آموز دریایی از عاطفه واقیانوسی از هیجان است .درپاره ای از کلاس ها به علت مسدود شدن جریان عاطفی و واکنشهای هیجانی دانش‌آموز جریان فکری و اندیشه ای او نیز منع و مسدود می‌شود در چنین کلاسی کسالت ، خستگی، عدم تمرکز و حواس پرتی، انتقال یادگیری ناقص و فقر در نوآوری و نواندیشی موج می‌زند .در این رابطه باید بدانیم که واکنشهای روحی دانش آموزان حالت انبوه ودسته جمعی دارد. یعنی اگر عاطفه و هیجان او منع شود بسیاری از کارکردهای روحی دیگر او نیز متوقف می‌شود و اگر عاطفه و هیجان او تحریک گردد و سایر توانمندی‌ها وقدرت‌های روحی اونیز تحریک خواهد شد معلمان دارای قدرت هوشی و مدیریت آموزشی بالا هیچگاه هراسی ندارند از این که با طوفان عاطفه و هیجان تحریک شده کلاس چه می‌توان کرد. در اصل ترس از تحریک عاطفی و هیجانی کلاس و دانش آموز برای معلمان و مـــدیرانی مطرح می‌شود که مهارت لازم ، دانش فنی مورد نیاز و ارتباط موثر با کلاس و مدرسه را ندارند. به جای ارتقا سطح دانش و بینش خود درکار ، موجب کاهش سطح عاطفه و هیجان کلاس و مدرسه می‌شوند چرا که مدرسه‌ی کم هیجان را بسیار ساده می‌توان کنترل کرد. ولی کلاس یا مدرسه پرهیجان و عاطفی را باید با صرف انرژی، وقت بسیار بالاتر کنترل کرد و هدایت نمود ولی ارزش در این است که ما اصالت‌های ذاتی و درونی دانش‌آموزان جامعه خودمان را پرورش دهیم نه اینکه اصالت ها و خصلت‌ها را سرکوب کرده و منع نماییم .دانش‌آموزی که هیجان و عاطفه اش در کلاس به حرکت در آید با شور و شوق بیشتری به آموختن و یادگیری می‌پردازد تا دانش‌آموزی که در خود فرو رفته. پیکر تراش مشهوری اعتقاد دارد که بدون وجود هیجان هیچ اثر هنری آفریده نخواهد شد. خوشبختانه تعداد زیادی از معلمان ما به علت پرورش یافتن در فرهنگ غنی و پربار خودمان با چنان مهارت و دقتی می‌توانند هیجان دانش‌آموزان ابتدایی را تحریک کنند که شایسته تقدیر و ستایش هستند این معلمان شیوه بیان ، طریقه‌ی ارتباط غیر کلامی با روش حل مساله بیان نکته‌ها وخاطرات لذت بخش را به صورتی در کلاس مورد استفاده قرار می‌دهند که کل کلاس سرشار از شادمانی خوشحالی و هیجان می‌گردد. چنین دانش آموزانی همانند پرندگان زیبایی هستند که با خوشحالی پرواز لذت بخش را تجربه کرده اند

الف ) پویایی:
همان طور که از اسمش پیداست پویایی در برابرایستایی قرار دارد اولین ویژگی این ارزشیابی می‌باشد که موجب رشد و بالندگی در دانش آموز می‌باشد. منظور از آن تکرار و تمرین نیست، در ارزشیابی مستمر بر خلاف آن چه هدف اصلی این ارزشیابی‌ست، امتحان گاه و بی‌گاه و پرسیدن مد نظر قرار می‌گیرد و فرقی با امتحان قوه‌ای ندارد. در حالی که ارزشیابی می‌بایست در حین فعالیت‌ها انجام پذیرد و ارزشیابی هیچ گاه از فرایند یاددهی- یادگیری جدا نیست.
تحلیل ویژگی پویایی در ارزشیابی توصیفی چند نکته مهم را آشکار می‌سازد:
1. ارزشیابی ابزاری برای یادگیری است.
2. ارزشیابی و یادگیری در تعامل با هم دیگرند.
3. ارزشیابی بر معیارها و میزان های موفقیت در یادگیری، تأکید دارد.
4. ارزشیابی بر بازخوردهای پیوسته تأکید می کند.
ب) بازخورد :

ادامه مطلب...

اول : تغییر تأکید از ارزشیابی پایانی به ارزشیابی تکوینی

   در رویکرد سنتی ارزشیابی،‌ عمدتاً معلمان، تلاش می‌نمودند از نتایج یادگیری دانش‌آموزان ارزشیابی به عمل آورند و آن را به صورت نمره گزارش دهند. کمتر تلاش می‌شد که به نحوه و چگونگی یادگیری و بهبود آن توجه شود. در این الگوی جدید ارزشیابی، معلم، ارزشیابی را در خدمت یادگیری قرار می‌دهد؛ لذا نگاه وی به آن کاملاً تغییر می‌کند. ارزشیابیهای او به گونه‌ای است که به یادگیری بهتر بینجامد. لذا ضعفهای عملکرد دانش‌آموزان و قوتهای آنها، برای این منظور بررسی می‌شود که راهی برای برطرف کردن و یا بهبود آنها یافت شود، نه این که صرفاً ضعفها منعکس شود. همچنین این الگوی ارزشیابی، موجب می‌شود معلم خود را همسفر یادگیری دانش‌آموزان بداند و با آنها در مسیر حرکت ‌کند، نه کسی که در پایان راه ایستاده و منتظر است که مشاهده کند چه کسی زودتر به پایان راه (یادگیری) می‌رسد.

اگر یادگیری را جریانی هدفمند و پیوسته بدانیم که از مبادی آغاز و به نتایج می‌رسد؛ ارزشیابی هم جریانی پیوسته است که از مبادی آغاز می‌شود و به نتایجی می‌رسد؛ یعنی دوش به دوش یادگیری به پیش می‌رود؛ لذا ارزشیابی زمانی برای یادگیری و در جهت بهبود یادگیری خواهد بود که پیوسته اطلاعات مفیدی برای دانش‌آموزان از طریق بازخورد، فراهم آورد. با ترکیب و تحلیل اطلاعات به دست آمده از این نوع ارزشیابیها که طی مراحل مختلف گردآوری شده است، معلم می تواند تصمیمهای مناسب آموزشی درباره دانش‌آموز بگیرد.با این توضیحات روشن می شود که این الگوی ارزشیابی کاملاً پویا است و عنصری که پویایی آن  را تشدید می نماید ارائه بازخورد های توصیفی است. تحقیقات زیادی نشان داده است که بازخوردهای توصیفی موجب بهبود یادگیری دانش آموزان می شود.

ادامه مطلب...

منظور از روش های توصیفی در ارزشیابی توجه به رویکردی است که در آن معلم تغییرات و تحولات ایجاد شده در دانش آموز را با فنون متفاوت بررسی کرده و به صورت مشروح بر اساس شاخصهای پیشرفت و یا اهداف از پیش تعیین شده به اطلاع دانش آموز و والدین می رساند.

ادامه مطلب...

• مقدمه

این مقاله به شیوه‌ای جدید یک تقسیم‌بندی از مدارس به مدیران مدرسه‌ها و مسئولان آموزش و پرورش ارائه می‌کند. این تقسیم‌بندی مدرسه‌ها و به طور طبیعی مدیران آنها را به پنج دسته تقسیم می‌کند و شش محور سازمانی مهم را در ارتباط با این مدرسه‌ها مورد بررسی قرار می‌دهد. مدیران محترم مدرسه‌ها می‌توانند جایگاه خود را در جدول پیدا کنند و اگر متأسفانه خود را ردیف‌های سنتی و خام یافتند، نسبت به تجدید نظر کلی در شیوه اداره مدرسه خویش اقدام کنند و در صورتی که در سایر ردیف‌ها هستند، در مورد حرکت به سمت کیفیت‌گرایی، از تلاش بی‌وقفه باز نایستند.

ادامه مطلب...